Để nông sản Việt không cần “giải cứu”

Tìm thị trường ổn định và hiệu quả cho nông sản Việt là nhiệm vụ trọng tâm.

Nỗ lực vượt khó

Năm 2019, dù nhiều khó khăn thách thức nhưng ngành Nông nghiệp vẫn duy trì đà tăng trưởng khá với tốc độ GDP toàn ngành đạt 2,01%, kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản đạt hơn 41 tỷ USD. Bước sang năm 2020, ngành tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn.

Nhìn lại kết quả phát triển kinh tế nông nghiệp 2 tháng đầu năm 2020, kim ngạch xuất khẩu của ngành đạt 5,34 tỷ USD, giảm 2,8% so với cùng kỳ năm 2019. Kim ngạch nhập khẩu ước khoảng 4,3 tỷ USD, giảm 6,7% so với cùng kỳ năm 2019. Thặng dư thương mại 2 tháng đạt 1,02 tỷ USD, tăng 18,4% so với cùng kỳ năm trước.

Dịch cúm gia cầm cơ bản kiểm soát tốt, đến nay đã xây dựng hơn 800 chuỗi, vùng chăn nuôi gia cầm đạt an toàn dịch bệnh; 39 tỉnh, thành phố đã hết dịch tả heo châu Phi, có gần 99% số xã có dịch đã qua 30 ngày.

Theo đó, trọng tâm giải pháp dồn vào phát triển sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản: Điều chỉnh phù hợp về cơ cấu vụ mùa; rà soát, xây dựng và phát triển vùng kinh tế xuất khẩu chủ lực; tập trung rà soát, cơ cấu chủng loại, giống cây ăn quả; ưu tiên nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ cao vào trong sản xuất; khuyến khích doanh nghiệp đầu tư liên kết sản xuất với nông dân…

Chăn nuôi được xác định là chiếc “phao” cứu ngành Nông nghiệp năm nay.

Tập trung các biện pháp tái đàn

Từ đầu năm 2020 đến nay, cả nước có 44 ổ dịch cúm gia cầm (39 ổ dịch do virus cúm A/H5N6 và 5 ổ dịch do virus cúm A/H5N1) tại 14 tỉnh, thành phố (Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh, Hòa Bình, Bắc Ninh, Hà Nam, Ninh Bình, Thái Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Ngãi, Khánh Hòa, Bình Dương và Trà Vinh). Tổng số gia cầm chết, buộc tiêu hủy là 137.180 con.

Hệ thống thú y cơ sở, nhất là thú y cấp thôn, xã, huyện ở nhiều nơi không còn, hoặc đã sáp nhập thành trung tâm dịch vụ nông nghiệp nhưng không nắm được tình hình, không báo cáo đến cơ quan chuyên môn cấp trên để được hướng dẫn, xử lý kịp thời. Việc tổ chức thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch bệnh tại cơ sở chưa tốt, xử lý các ổ dịch chưa được thực hiện triệt để, chưa bảo đảm đúng yêu cầu kỹ thuật; khoanh vùng, cảnh báo và quản lý ổ dịch còn khó khăn. Đó là những khó khăn cơ bản hiện nay.

Ngoài thách thức của dịch bệnh COVID-19 đã mang tính chất toàn cầu, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường phân tích cụ thể 3 thách thức lớn bao trùm ngành Nông nghiệp của Việt Nam trong thời gian tới: Tính phức tạp, khó lường của khí hậu, thời tiết; hạn hán và xâm nhập mặn; dịch bệnh trên gia súc gia cầm diễn biến phức tạp; đồng thời khẳng định: “Chưa bao giờ ngành chăn nuôi có quy mô lớn như vậy, tổng đàn gia súc, gia cầm đạt mức cao và kỷ lục nhất từ trước đến nay. Năm 2020 này, ngành chăn nuôi chính là chiếc “phao” cứu ngành Nông nghiệp. Tới thời điểm này, cần tập trung các biện pháp tái đàn để đáp ứng nhu cầu trong nước, tạo khối lượng lương thực, thực phẩm, nông sản đáp ứng nhu cầu thị trường và tiêu dùng”.

Theo đó, Bộ trưởng dự báo, sau dịch bệnh, nhu cầu lương thực rất lớn, do đó phải có sự chủ động chuẩn bị nguồn cung; vừa xúc tiến thị trường mới vừa giữ thị trường truyền thống; tập trung khống chế dịch bệnh, ứng phó hạn hán, xâm nhập mặn để giảm thiệt hại, tái cấu trúc lại ngành Nông nghiệp bằng nhiều hình thức, thúc đẩy sản xuất nông nghiệp trong thời gian tới.

Nói về thực trạng hàng năm các tỉnh, thành lại tái diễn việc “giải cứu” nông sản (dưa hấu, thanh long, cá các loại…), tới đây phải tính toán thật kỹ, tránh tình trạng đầu tư chưa đúng giống cây trồng vật nuôi chủ lực của địa phương; trong khi tiềm năng và thế mạnh bị bỏ ngỏ.

Hệ thống thú y cơ sở, nhất là thú y cấp thôn, xã, huyện ở nhiều nơi không còn hoặc đã sáp nhập thành trung tâm dịch vụ nông nghiệp nhưng không nắm được tình hình, không báo cáo đến cơ quan chuyên môn cấp trên để được hướng dẫn, xử lý kịp thời. Việc tổ chức thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch bệnh tại cơ sở chưa tốt, xử lý các ổ dịch chưa được thực hiện triệt để, chưa bảo đảm đúng yêu cầu kỹ thuật; khoanh vùng, cảnh báo và quản lý ổ dịch còn khó khăn. Thiếu sự kiểm tra, đôn đốc, giám sát thực hiện, đặc biệt tại tuyến cơ sở; chính quyền và cơ quan chuyên môn tại một số địa phương (Quảng Ngãi, Quảng Nam, Thanh Hóa) chưa chỉ đạo quyết liệt công tác phòng, chống dịch; Bộ NN&PTNT đã phải gửi công văn đến chủ tịch UBND các tỉnh này để đôn đốc địa phương thực hiện quyết liệt công tác phòng, chống dịch bệnh, không để dịch lây lan trên diện rộng. Đó là những khó khăn mà ngành Thú y nhìn nhận hiện nay.

Giải pháp được ngành Nông nghiệp đưa ra trong thời điểm này là: Tiếp tục tổ chức nghiên cứu các giải pháp tổng thể phòng, chống dịch bệnh; hợp tác và tranh thủ sự hỗ trợ của quốc tế và các nước để phòng, chống dịch tả heo châu Phi và nghiên cứu, sản xuất vắc-xin phòng bệnh. Hướng dẫn, giám sát việc nuôi tái đàn heo theo nguyên tắc áp dụng nghiêm ngặt các biện pháp cách ly, vệ sinh, sát trùng và các biện pháp an toàn sinh học dưới sự giám sát của chính quyền cơ sở và các cơ quan chuyên môn. Hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp chăn nuôi lớn, các trang trại, gia trại có điều kiện đảm bảo chăn nuôi an toàn sinh học được tái đàn để cung cấp các sản phẩm thịt lợn cho thị trường và bình ổn giá.