Kỳ cuối: Cái kết buồn từ chuyện “cơm không lành, canh không ngọt”

Nỗ lực ngăn chặn, xử lý bạo lực gia đình

Thời gian gần đây, nhiều vụ án xảy ra trên địa bàn tỉnh Cà Mau với những tình tiết khiến chúng ta không thể ngờ tới: Cháu giết bà chỉ vì bà nhắc nhở vào nhà ngủ, cũng vì lo cho sức khỏe của cháu; chồng giết vợ, vợ giết chồng vì ghen tuông, hoặc do cờ bạc gây nợ nần, rượu chè, thiếu quan tâm nhau; các vụ giết người tình rồi tự sát; trẻ em gái bị chính người thân, hàng xóm xâm hại tình dục… đẩy nhiều gia đình rơi vào ngõ cụt, bế tắc, dư luận hoang mang.

Liên quan đến vấn đề này, tỉnh đã có nhiều việc làm, giải pháp thiết thực nhằm can thiệp, đẩy lùi nạn bạo lực gia đình (BLGĐ), song điều đáng quan tâm nhất hiện nay là số vụ BLGĐ nghiêm trọng có chiều hướng tăng. Mặt khác, vấn đề tiếp cận đối tượng, giúp đối tượng khắc phục hậu quả sau BLGĐ gặp nhiều khúc mắc, chưa được phát huy tối đa hiệu quả.

Chị Đinh Kim Loan (thứ 2, từ trái sang) ở ấp Tân Hòa Đức, xã Tân Đức, huyện Đầm Dơi, rất vui mừng vì nhờ Câu lạc bộ Phòng, chống bạo lực gia đình tiếp tay, chị mới tìm lại niềm vui và hạnh phúc thực sự trong hôn nhân.

Nỗ lực ngăn chặn BLGĐ

Nhớ lại những năm tháng sống trong “ngục tù” vì bị chồng bạo hành, chị Đinh Kim Loan (ấp Tân Hòa Đức, xã Tân Đức, huyện Đầm Dơi) vẫn còn “xởn tóc gáy”. Sống chung 26 năm, có với nhau 2 mặt con, nhưng cách đây khoảng 10 năm, kinh tế gia đình chị Loan lâm vào tình thế khó khăn, chồng quản lý tiền, lại thường xuyên kiếm chuyện đánh đập chị như “cơm bữa”. Do yếu đuối, chị chỉ biết chịu đựng, không dám đi tố cáo, lâu dần, bạo lực diễn ra thường xuyên, không thể tiếp tục chịu đựng nên chị cùng 2 con bỏ nhà lên TP. Cà Mau làm công nhân. Sau 2 năm, chồng chị và 2 bên gia đình khuyên can chị trở về nhà, chị Loan tham gia sinh hoạt Chi hội Phụ nữ ấp. Cùng xóm, nên thấu hiểu hoàn cảnh của chị Loan, chị Ngô Hồng Chi, Chi hội phó Chi hội Phụ nữ ấp Tân Hòa Đức, Chủ nhiệm Câu lạc bộ (CLB) Phòng chống BLGĐ ấp cùng các thành viên trong CLB đến gặp chồng chị Loan khuyên giải, thấy thấu tình đạt lý, chồng chị Loan thay đổi hẳn tính tình. Từ đó đến nay, gia đình chị Loan sống trong không khí hòa thuận, hạnh phúc. Chị Loan, chia sẻ: Nhờ các chị trong CLB phòng chống BLGĐ ấp mà nay cuộc sống của tôi như được “đổi đời”, chồng cho phép đi ra ngoài sinh hoạt cùng chị em, trao cho quyền quản lý tài chính, quyết định chuyện lớn nhỏ trong gia đình; cuộc sống hôn nhân giờ cảm thấy thoải mái, hạnh phúc hơn trước rất nhiều”.

Tương tự hoàn cảnh chị Loan, chị Đỗ Thị Quê (ấp Trung Cang, xã Tân Trung, huyện Đầm Dơi) cũng từng là nạn nhân của nạn BLGĐ, cuộc sống nghèo khó, chật vật, chồng lại thường xuyên rượu chè, say xỉn, kiếm chuyện đánh vợ, càng khiến xung đột vợ chồng tăng lên. Nhiều lần chị Quê tìm đến UBND xã “cầu cứu” nhưng chồng chị vẫn chứng nào tật ấy “rượu vào thì lời ra”, “thượng cẳng chân, hạ cẳng tay”. Biết hoàn cảnh của chị Quê, các thành viên địa chỉ tin cậy ấp Trung Cang đã đến tìm hiểu nguyên nhân, mấu chốt là do kinh tế khó khăn, cuộc sống thiếu trước hụt sau và người trong cuộc (chồng chị Quê) chưa nhận thức việc đánh đập, chửi bới vợ con là hành vi vi phạm pháp luật. Trên cơ sở đó, các thành viên giải thích, vận động người chồng bớt rượu chè, tổ phụ nữ giúp vốn để vợ chồng cùng phấn đấu làm ăn, phát triển kinh tế. Từ cuộc sống khó khăn, vươn lên ổn định và thấy tấm chân tình của chị em trong hội, chồng chị Quê đã chuyên tâm lao động sản xuất. Xã Tân Trung hiện có 2 địa chỉ tin cậy tại ấp Thành Vọng và Trung Cang; một nhà tạm lánh tại trụ sở UBND xã. Từ khi thành lập đến nay, địa chỉ tin cậy đã giúp cho 6 vụ BLGĐ và hòa giải thành công cho nhiều cặp vợ chồng trước hôn nhân tan vỡ. Đây là một vài địa chỉ tin cậy, CLB phòng chống BLGĐ điển hình trong số 641 địa chỉ tin cậy và 225 CLB phòng chống BLGĐ được củng cố, duy trì và phát huy hiệu quả tại các chi, tổ hội phụ nữ các cấp trong tỉnh những năm qua.

Không chỉ riêng các cấp hội phụ nữ mà những năm qua công tác phòng chống BLGĐ đã được UBND tỉnh quan tâm chỉ đạo các sở, ban, ngành, đoàn thể cấp tỉnh, huyện cùng vào cuộc. Mỗi đơn vị, địa phương đều có những mô hình hay, giải pháp thiết thực, qua đó góp phần vào thành tích chung của tỉnh, làm giảm đáng kể số vụ BLGĐ trên địa bàn tỉnh.

Nhân tố tiếp tay BLGĐ

Sợ, ngại tố cáo, chế tài chưa đủ mạnh, công tác tuyên truyền chưa đi vào chiều sâu, đối tượng chưa phù hợp… là một trong những nhân tố vô tình tiếp tay cho nạn BLGĐ trong thời gian qua. Câu hỏi cấp thiết đặt ra hiện nay, đó là làm sao để có thể phòng, chống BLGĐ một cách hiệu quả? Đó cũng là nội dung được nhiều đại biểu quan tâm nhất tại Hội nghị tổng kết 10 năm thi hành Luật phòng, chống BLGĐ giai đoạn 2008 – 2018. Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trần Hồng Quân cho rằng: “Tình trạng BLGĐ hiện nay tuy có giảm số vụ, nhưng diễn biến khá phức tạp, việc phát hiện, xử lý các vụ việc bạo lực còn chậm; công tác tư vấn và giải quyết các mâu thuẫn trong gia đình gặp nhiều khó khăn…”.

Bà Nguyễn Thu Tư, Phó Giám đốc Sở Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh, quan tâm đến hiệu quả của việc hỗ trợ nạn nhân bị BLGĐ, bởi trong 10 năm qua, trên địa bàn tỉnh xảy ra hơn 3.568 vụ BLGĐ, thì chỉ có 541 trường hợp được tư vấn, hỗ trợ pháp lý. Bên cạnh đó, cũng còn nhiều nạn nhân bị bạo lực còn e ngại đến các tổ chức, đoàn thể, cơ quan chức năng trình báo, tố cáo…

Bà Đào Hồng Quyết, Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh, chia sẻ: “Đa phần nạn nhân BLGĐ rơi vào phụ nữ và trẻ em gái, tuy nhiên, cái khó nhất hiện nay là tâm lý ngại bày tỏ, không hợp tác của nạn nhân, vì sợ sự việc đưa ra pháp luật cuộc sống của họ sẽ tệ hại hơn nên họ cứ âm thầm chịu đựng; hoặc sợ chồng bị phạt thì sẽ mất ngày công lao động, bỏ tiền chung của vợ chồng ra đóng phạt… từ đó vô tình tiếp tay cho nạn BLGĐ. Bên cạnh đó, đối tượng lẽ ra cần được tuyên truyền là nam giới (đối tượng gây BLGĐ), song từ trước đến nay đa phần tuyên truyền trong hội viên nữ nên hiệu quả chưa cao…”.

Và thực tế hiện nay, BLGĐ không chỉ len lỏi trong các gia đình ở khu vực nông thôn, đâu đó ngay cả các chị em ở thành thị, thậm chí là công chức viên chức, cán bộ hội cũng đã và đang âm thầm gánh chịu thiệt thòi. Chị N, cán bộ hội phụ nữ cấp xã chia sẻ: “Với vai trò Chủ tịch Hội LHPN xã, đi tuyên truyền vận động chị em xây dựng gia đình hạnh phúc, phòng chống BLGĐ, cũng là đơn vị có nhiều mô hình phòng chống BLGĐ có hiệu quả, thế nhưng bản thân chị cảm thấy rất buồn vì mình cũng từng là nạn nhân của bạo lực tinh thần. Hiểu rõ chồng chị có tính trăng hoa, có nhiều mối quan hệ tình cảm bên ngoài, nhưng vì muốn bảo vệ hạnh phúc gia đình, chị đã nhiều lần khuyên can anh và chấp nhận tha thứ tất cả, thế nhưng, anh vẫn công khai tình cảm và nhẫn tâm nhất là việc xúi giục người tình điện thoại nói chuyện với chị, mong chị chấp nhận cho người tình của chồng về sống chung một mái nhà. Sự việc ấy kéo dài hơn chục năm nay, chị không thể chịu đựng được nữa nên quyết định ra tòa ly hôn, giành quyền nuôi 2 con. Giờ đây, chị cảm thấy nhẹ nhõm tinh thần, chuyên tâm cho công việc và nuôi dạy các con”.

Thực tế cho thấy, những vụ việc BLGĐ được phát hiện và khởi tố điều tra trong thời gian qua chỉ là phần nổi của những tảng băng chìm, bởi đa phần tình huống sự việc đến mức độ khá nghiêm trọng mới được phát hiện và xử lý. Nhiều gia đình nhìn bề ngoài có vẻ yên ấm, hạnh phúc, song đến khi họ đưa nhau ra tòa thì sự việc mới vỡ lẽ. Có những vụ việc xảy ra khiến xã hội bất bình và phải thốt lên: “Tại sao cùng trong một gia đình người ta có thể xuống tay với nhau tàn độc đến vậy?”. Hiện nay, trong “tế bào của xã hội”, đâu đó vẫn còn những gia đình lục đục vì ngoại tình, cờ bạc, rượu chè bê tha, bạo hành… Vì thể diện, uy tín và danh dự mà những người vợ, người chồng vẫn âm thầm chịu đựng, ngậm đắng nuốt cay. Và có thể khi đến mức họ không thể chịu đựng được nữa thì ắt cơn phẫn nộ sẽ bùng phát. Kết cục là những vụ án nghiêm trọng như thực tế thời gian gần đây. Vì thế, làm sao để mỗi gia đình là chốn bình an nhất cho các thành viên đi về, tạo tiền đề cho một xã hội phát triển bền vững, văn minh, là trách nhiệm không của riêng ai mà mỗi cá nhân – những người trong cuộc cần soi rọi lại hành động của bản thân để kịp thời điều chỉnh và các ngành chức năng cần vào cuộc quyết liệt hơn, thực hiện nhanh, sớm bằng mọi giải pháp góp phần ngăn chặn, đẩy lùi BLGĐ.