Sau cơn “bão mặn” tràn đồng Kênh Giữa!

Những ngày mưa giông, dù biết rằng chẳng còn gì, nhưng bà Võ Thị Giọn (ấp Kênh Giữa), như một thói quen, cứ ra thăm đồng sau nhà. Ngoài ấy, giờ chỉ là một màu trắng nước, một ít cỏ năn vươn lên trơ trọi.

Chờ vào vụ, nay mất mùa nửa năm

Nhà có gần 4ha đất trồng lúa. Sau thời gian dài đại hạn, chờ đợi trong mỏi mòn, khi cách đây khoảng chừng tháng, những cơn mưa đầu mùa đổ xuống, cũng là lúc gia đình bà Giọn và những hộ dân bên đôi dòng kênh Giữa tất bật cải tạo đất để xuống giống vụ lúa hè thu.

Sạ khô, mưa xuống đất giòn tan, lúa lên rất nhanh, xanh thấy mà ham – bà Giọn hồi nhớ lại, vẫn như in sự phấn khởi trong lòng hồi ấy. Nhưng niềm vui đó không kéo dài được bao lâu, khi mà nước dưới con kênh tràn đồng sau những cơn mưa lớn. Lúa non xanh mơn mởn, tốt tươi sau 10 ngày bám đất, thì đã vội vàng lá, và lụi tàn rất nhanh sau đó. “Giờ không còn gì, chỉ là đồng nước…”, bà Giọn chỉ đồng ruộng như minh chứng, nghẹn ngào, lời than thở nhỏ và đứt khúc trong mưa sa.

“Tốn hơn 15 triệu cải tạo, mua giống, xem như mất trắng. Vụ này không thể khắc phục được gì, phải đợi tới tháng 9 làm vụ đông xuân, chứ biết sao giờ. Sống bằng trồng lúa, mà mất một mùa thì coi như mất thu nhập nửa năm rồi”, giọng bà Giọn buồn bã, như buông xuôi theo con nước vẫn đang tiếp tục cuồn cuộn tràn đồng trong ngày mưa gió trắng trời.

Gần 4ha lùa hè – thu của hộ bà Võ Thị Giọn (ấp Kênh Giữa, xã Khánh Hải) giờ chỉ là đồng nước vì cơn “bão mặn”.

Lúa chết là do nhiễm mặn

Thực trạng đáng buồn này không chỉ riêng gia đình bà Giọn, mà ven hai bên tuyến kênh Giữa, nhà nhà đều cùng cảnh ngộ. Theo thống kê bước đầu, toàn ấp Kênh Giữa có 36 hộ dân bị thiệt hại vụ hè thu, mà đa số là mất trắng khi mới xuống giống được vài ngày.

Người dân địa phương cho biết, nhiều năm nay, chưa năm nào lâm vào cảnh tượng này, vì vùng này vốn được giữ ngọt rất tốt, rất nhiều năm qua luôn trúng mùa, nhất khi mà vụ đầu luôn đủ đầy nước trời để sản xuất.

Theo tìm hiểu, nguyên nhân là do ảnh hưởng nặng nề của cơn đại hạn lịch sử vừa qua, kéo theo xảy ra sự cố tại cống Trùm Thuật Nam trên tuyến Sống Đốc – Rạch Ráng, một lượng lớn nước mặn đã tràn vào vùng nội đồng và theo dòng lan rộng khắp các ấp trên địa bàn xã Khánh Hải. Dù ngay sau đó các lực lượng đã tiến hành đắp đập ngăn mặn, tuy nhiên đã có một lượng rất lớn nước mặn nằm dưới các tuyến kênh, phá hủy hoàn toàn hệ sinh thái ngọt, giết chết hoàn hoàn các giống loài sinh sống trên kênh, nhất là con cá đồng… Khi mưa xuống, lượng nước mặn này không được bơm tát, rửa mặn như cam kết trước đó của chính quyền địa phương, nên đã hòa cùng nước trời, “leo” lên ruộng, vườn, tàn phá hệ sinh thái ngọt, và cây lúa là đối tượng “dễ ăn” nhất nên đã gục ngã ngay trận đầu khi “bão mặn” tràn qua.

Cũng bị mất trắng vụ lúa hè thu, ông Võ Văn Hào khẳng định lúa nhà mình chết là do nhiễm mặn. “Hôm rồi, cơ quan chức năng vào nhà tôi lấy nước đo độ mặn, lên tới hơn 3‰. Lúa vùng ngọt, thì nước mặn cỡ vậy sao sống nổi”, ông Hào buồn bã.

Theo con số thống kê chưa đầy đủ, đến giờ này, toàn xã Khánh Hải có hơn 208ha lúa hè thu bị thiệt hại. Số diện tích này tập trung chủ yếu ở 3 ấp: Trùm Thuật A, Kênh Giữa và Bảy Ghe.

Ông Ngô Văn Hường, Chủ tịch UBND xã, cho rằng nguyên nhân diện tích lúa trên địa bàn thiệt hại, có phần là do thời điểm bà con xuống giống gặp nắng hạn, nhưng nguyên nhân chính và chủ yếu vẫn do ảnh hưởng bởi nước mặn từ vụ xói đáy cống Trùm Thuật Nam.

Vị Chủ tịch xã cũng thông tin thêm, mới đây Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Trần Văn Thời đã cử người xuống lấy mẫu nước kiểm tra, có những nơi độ mặn trong ruộng lên tới 4‰.

“Ngành chức năng tỉnh xuống ghi nhận, đang trong quá trình đánh giá, làm rõ nguyên nhân. Sau khi xác định chính xác nguyên nhân, xã sẽ có kiến nghị phù hợp để hỗ trợ người dân giảm bớt khó khăn”, ông Hường cho biết.

Hàng trăm hécta lúa vụ hè thu trên địa bán hai xã Khánh Hải và Khánh Bình Tây bị thiệt hại gần như hoàn toàn do nhiễm mặn.

Sẽ tham mưu hỗ trợ thiệt hại

Diện tích xuống giống vụ hè thu trên địa bàn huyện Trần Văn Thời là 28.954ha (xã Khánh Bình Tây 3.390ha, xã Khánh Hải 3.774ha), với các giống được trồng chủ yếu gồm: OM18, OM5451, ĐT8 và ST24.

“Do mưa đến muộn và lượng mưa ngay từ đầu vụ ít nên việc rửa phèn, rửa mặn gặp nhiều khó khăn. Đặc biệt là ở hai ấp Thời Hưng và Trùm Thuật A, xã Khánh Hải, một số diện tích lúa sinh trưởng kém, một số diện tích bị thiệt hại. Theo con số chúng tôi có được, hiện toàn huyện đã có hơn 450ha vụ hè – thu bị thiệt hại do đất nhiễm mặn của trên 320 hộ, và con số này chưa dừng lại”, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, ông Lê Thanh Triều cho biết.

Ông Triều cho biết thêm, hiện đã chỉ đạo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật phân công cán bộ kỹ thuật phối hợp với cán bộ cơ sở, ban nhân dân các ấp có diện tích lúa bị ảnh hưởng, tổ chức xuống trực tiếp địa bàn kiểm tra, hướng dẫn bà con nông dân khắc phục. Đồng thời, Sở sẽ tham mưu UBND tỉnh xem xét hỗ trợ nông dân bị thiệt hại trà lúa hè thu do thiên tai gây ra ở xã Khánh Bình Tây và Khánh Hải.

Có lẽ rồi đây hộ bà Giọn, ông Hào, cũng như hàng chục, hàng trăm bà con vùng trồng lúa bị nhiễm mặn tại Khánh Hải, Khánh Bình Tây sẽ được hỗ trợ thiệt hại, nhưng đây đã là lần thứ 2 trong năm họ nhận hỗ trợ từ nhà nước. Trước là do đại hạn, thiếu nước, giờ nhận hỗ trợ là do… mưa xuống, nước mưa dẫn nước mặn tràn đồng.

Nói họ buồn một vì cứ nhận hỗ trợ hoài, họ “quê” khi đây là vùng sản xuất nông nghiệp bền vững, cuộc sống đã ổn định và dần khấm khá, nhưng thật ra là họ lo tới mười, bởi dù tới đây, nếu có rửa mặn thì hệ sinh thái ngọt vốn cố gắng giữ lâu nay tất yếu vẫn bị ảnh hưởng. Lúa vụ hè – thu thiệt hại chỉ là trước mắt, nhìn thấy được, nhưng một khi đất đã ngấm mặn thì tồn dư rất lâu; việc khôi phục lại hệ sinh thái tự nhiên dưới kênh mương, ao đìa, đồng ruộng còn là câu chuyện lâu dài…

Mưa vẫn tiếp tục, nước vẫn tràn đồng, hệ thống rửa mặn không phát huy, cứ để mặc nước mưa “rửa” nước mặn, và dương nhiên nước mặn vẫn cứ tồn dư, ẩn chứa đâu đó trong lòng đất vùng ngọt Trần Văn Thời.