Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019: Phục vụ việc xây dựng chính sách phát triển đất nước

Ông Trần Thanh Bình Phó Cục trưởng Cục Thống kê tỉnh.

* Ông có thể cho biết mục đích, ý nghĩa, tầm quan trọng của cuộc TĐT dân số và nhà ở năm 2019?

Ông Trần Thanh Bình, Phó Cục trưởng Cục Thống kê tỉnh: TĐT dân số và nhà ở vào thời điểm 0 giờ ngày 1/4/2019 thu thập các thông tin cơ bản về dân số và nhà ở nhằm các mục đích chính sau: Thứ nhất, tổng hợp và biên soạn các chỉ tiêu trong Hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia quy định trong Luật Thống kê; phân tích và dự báo tình hình phát triển dân số và nhà ở trên phạm vi cả nước và từng địa phương. Thứ hai, đáp ứng nhu cầu thông tin về dân số và nhà ở phục vụ đánh giá kết quả thực hiện các kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội (KT-XH) giai đoạn 2011 – 2020; xây dựng chiến lược và các kế hoạch phát triển KT-XH giai đoạn 2021 – 2030; phục vụ công tác giám sát thực hiện Nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về công tác dân số trong tình hình mới; giám sát các Mục tiêu phát triển bền vững toàn cầu mà Chính phủ Việt Nam đã cam kết. Thứ ba, cung cấp thông tin phục vụ xây dựng cơ sở dữ liệu tổng hợp quốc gia về dân số.

TĐT dân số và nhà ở là một trong 3 cuộc TĐT thống kê được quy định trong Luật Thống kê, với chu kỳ thực hiện 10 năm một lần vào các năm có số cuối cùng là số 9. TĐT dân số và nhà ở là nguồn thông tin chủ yếu và tin cậy về tình hình dân số, nhân khẩu học và tình trạng nhà ở của dân cư nhằm đáp ứng các mục tiêu về tổng hợp, biên soạn các chỉ tiêu trong Hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia quy định trong Luật Thống kê, đồng thời cũng là nguồn thông tin phục vụ Đảng, Quốc hội và Chính phủ trong đánh giá tình hình, xây dựng chiến lược, chính sách liên quan tới người dân và các chính sách phát triển đất nước.

TĐT dân số và nhà ở năm 2019 là cuộc TĐT dân số và nhà ở lần thứ 5 tại Việt Nam kể từ khi đất nước thống nhất.

* Thưa ông, cụ thể nội dung điều tra, đối tượng điều tra, đơn vị điều tra của cuộc TĐT và thời điểm tiến hành TĐT là khi nào?

Ông Trần Thanh Bình: TĐT là loại điều tra toàn bộ kết hợp với điều tra chọn mẫu. Điều tra toàn bộ, điều tra các nội dung: Về dân số: Các thông tin cá nhân (họ và tên, giới tính, tuổi); mối quan hệ với chủ hộ; dân tộc và tôn giáo; tình hình đi học hiện nay; trình độ học vấn và trình độ nghề, kỹ năng nghề; tình trạng biết đọc và biết viết; tình trạng hôn nhân; tình hình đăng ký khai sinh của trẻ em. Về nhà ở của hộ: Tình trạng nhà ở hiện tại; quy mô diện tích nhà ở; kết cấu nhà và loại vật liệu xây dựng chính; năm đưa vào sử dụng.

Điều tra chọn mẫu, ngoài điều tra các thông tin như trong phiếu điều tra toàn bộ, điều tra chọn mẫu còn điều tra thêm các thông tin sau đây: Thông tin về dân số: Tình trạng di cư (nơi thường trú cách đây 5 năm) và lý do di cư; tình trạng khuyết tật; tuổi kết hôn lần đầu; tình trạng lao động việc làm. Thông tin về lịch sử sinh của nữ vị thành niên từ 10 – 14 tuổi và  phụ nữ từ 15 – 49 tuổi: Tình hình sinh con; số con đã sinh, số con còn sống và số con đã chết; tháng, năm sinh và số con trai, số con gái của lần sinh gần nhất; hỗ trợ của cán bộ y tế trong lần sinh con gần nhất. Thông tin về người chết: Thông tin cá nhân của người chết là thành viên hộ; nguyên nhân chết, chết do thai sản. Thông tin về nhà ở: Tình trạng sở hữu nhà ở; loại nhiên liệu (năng lượng) chính để thắp sáng và nấu ăn; nguồn nước chính sử dụng để ăn uống; loại hố xí đang sử dụng; một số tiện nghi sinh hoạt cơ bản của hộ.

Đối tượng điều tra của cuộc TĐT bao gồm tất cả người Việt Nam thường xuyên cư trú trên lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam tính đến thời điểm điều tra; người Việt Nam được cơ quan có thẩm quyền cho phép xuất cảnh ra nước ngoài trong thời hạn quy định; các trường hợp chết của hộ dân cư đã xảy ra từ Mùng 1 Tết Mậu Tuất năm 2018 (tức ngày 16/2/2018) đến hết ngày 31/3/2019; nhà ở của hộ.

Đơn vị điều tra là hộ. TĐT được thực hiện toàn bộ trên phạm vi cả tỉnh đối với tất cả các đơn vị điều tra. Thời điểm điều tra là 0 giờ ngày 1/4/2019. Thời gian thu thập thông tin tại địa bàn trong 25 ngày, bắt đầu từ 7 giờ sáng ngày 1/4/2019 và kết thúc chậm nhất vào ngày 25/4/2019.

Tổng điều tra dân số và nhà ở được thực hiện toàn bộ trên phạm vi cả tỉnh. Thời gian thu thập thông tin tại địa bàn trong 25 ngày, bắt đầu từ 7 giờ sáng ngày 1/4/2019.

* Thưa ông, có những điểm mới gì trong phương thức tiến hành TĐT lần này?

Ông Trần Thanh Bình: TĐT dân số và nhà ở năm 2019 là cuộc TĐT đầu tiên ứng dụng công nghệ thông tin – truyền thông trong tất cả các công đoạn của TĐT từ chuẩn bị xây dựng mạng lưới, thu thập thông tin, kiểm tra và nghiệm thu số liệu, xử lý số liệu đến công bố kết quả TĐT. Trong đó, sử dụng thiết bị di động trong thu thập thông tin tại các địa bàn điều tra. Việc ứng dụng công nghệ thông tin giúp cho công tác TĐT được thuận lợi hơn, rút ngắn thời gian, giảm chi phí, chất lượng số liệu đảm bảo.

Về phương pháp thu thập số liệu, có hai phương pháp mới là trả lời trực tuyến trên Webform và phiếu điện tử sử dụng thiết bị điện tử di động trong thu thập thông tin tại các địa bàn điều tra.

Về công tác xây dựng mạng lưới, kiểm tra và giám sát số liệu, nghiệm thu số liệu, phân công trách nhiệm ban chỉ đạo các cấp, giám sát viên các cấp, điều tra viên được thực hiện trên Trang thông tin hệ thống điều hành tác nghiệp chung của cả nước.

TĐT dân số và nhà ở là một hoạt động thống kê phức tạp với khối lượng công việc lớn từ công tác thiết kế, chuẩn bị, thu thập thông tin, xử lý, tổng hợp số liệu và công bố kết quả TĐT.

* Còn những phần việc chuẩn bị như thế nào trong thời gian từ nay đến khi tiến hành TĐT theo quy định, thưa ông?

Ông Trần Thanh Bình: Cục Thống kê tham mưu UBND tỉnh ban hành Chỉ thị thực hiện công tác TĐT trên địa bàn tỉnh. Ban Chỉ đạo tỉnh ban hành Kế hoạch tuyên truyền về TĐT; mở hội nghị tập huấn công tác quản lý và công tác lập bảng kê TĐT cho ban chỉ đạo các huyện, thành phố. Tới đây sẽ xây dựng và ban hành Kế hoạch TĐT trên địa bàn tỉnh cho các bước tiếp theo. Phối hợp với các cơ quan thông tin truyền thông thực hiện tuyên truyền công tác TĐT. Kiểm tra, đôn đốc công tác lập bảng kê hộ của tất cả các địa bàn điều tra trong tỉnh, nghiệm thu công tác lập bảng kê cấp huyện, nhập tin đưa dữ liệu bảng kê hộ lên Trang tác nghiệp TĐT. Công tác lập Bảng kê hộ là hoạt động thu thập thông tin ban đầu từ các hộ dân cư của TĐT dân số và nhà ở. Bảng kê hộ đóng vai trò quan trọng trong quản lý và thực hiện TĐT; giúp cho cuộc TĐT được diễn ra thuận lợi, tránh điều tra trùng hoặc bỏ sót địa bàn, hộ và các nhân khẩu thực tế thường trú tại hộ.

Bên cạnh đó, hướng dẫn ban chỉ đạo cấp huyện, cấp xã tuyển chọn lực lượng điều tra viên, tổ trưởng đảm bảo tiêu chuẩn theo Phương án TĐT quy định nhằm thực hiện tốt cuộc TĐT.

Tập huấn nghiệp vụ và việc ứng dụng công nghệ thông tin trong TĐT cho ban chỉ đạo các huyện, thành phố. Tiến hành phân công trách nhiệm kiểm tra giám sát các thành viên của Ban Chỉ đạo tỉnh và các giám sát viên tỉnh trên Trang tác nghiệp TĐT.

* Xin cảm ơn ông!